«Yangi O‘zbekistonda ishlash uchun fransiyalik hamkorlarimizga eshiklarimiz doim ochiq ekanini, qanday foydali qo‘shma loyihalaringiz bo‘lsa, amalga oshirishga doim tayyorligimizni ta’kidlamoqchiman»

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev

O‘zbekiston bilan Fransiya o‘rtasidagi munosabatlar so‘nggi yillarda barcha sohalarda jadal rivojlanib, do‘stlik va hamkorlikning mustahkam asosini shakllantirmoqda.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning joriy yil mart oyidagi Parijga tashrifi chog‘ida Prezident Emmanuel Makron O‘zbekistonni Fransiyaning muhim do‘sti va strategik hamkori sifatida e’tirof etdi. U «Biz O‘zbekiston bilan yaqin hamkorlikdan g‘ururlanamiz, chunki bu hamkorlik ikki mamlakat o‘rtasidagi siyosiy, iqtisodiy va madaniy aloqalarni yanada mustahkamlamoqda. Fransiya Markaziy Osiyodagi geosiyosiy vaziyatni hisobga olgan holda, O‘zbekistonning mintaqaviy siyosatini qo‘llab-quvvatlaydi. Shu bilan birga, biz O‘zbekistondagi keng ko‘lamli islohotlarni, ayniqsa, bolalar va majburiy mehnatga barham berilishiga qaratilgan tadbirlarni qutlaymiz. O‘zbekistonning bu boradagi tajribasi ko‘p davlatlarga namuna bo‘lishga loyiqdir», dedi.

Parlamentlararo aloqalarning yangi bosqichga ko‘tarilishi ham ushbu munosabatlarning yorqin misolidir. Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi bilan Fransiya Respublikasi Milliy Assambleyasi o‘rtasidagi parlamentlararo aloqalar so‘nggi yillarda jadal rivojlanib, ikki tomonlama munosabatlarning muhim tarkibiy qismiga aylandi. 2025-yil 17-fevralda Qonunchilik palatasi Kengashining qaroriga asosan Fransiya Milliy Assambleyasi bilan parlamentlararo hamkorlik guruhi tuzildi. Bu tashabbus O‘zbekiston va Fransiya o‘rtasidagi parlamentlararo munosabatlarni yanada chuqurlashtirishga qaratilgan muhim qadam sifatida baholanmoqda.

Prezidentimiz ta’biri bilan aytganda, «Biz Fransiya bilan hamkorlikda yangi siyosiy va iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish orqali Amir Temur va Fransuz qiroli Karl VI o‘rtasidagi tarixiy an’analarni real voqealikka aylantirmoqdamiz».

Quyida ushbu munosabatlarning bir qator jihatlarini ko‘rib chiqish alohida ahamiyat kasb etadi.

Birinchidan. O‘zbekiston Fransiyani dunyoning yetakchi siyosiy va iqtisodiy kuchlaridan biri, Yevropa ishlarida muhim o‘rin tutadigan davlat sifatida e’tirof etadi. Parlamentarizm borasida boy tajribaga ega Fransiya bilan munosabatlar so‘nggi yillarda jadal rivojlanib, parlamentlararo aloqalar, madaniy hamkorlik va siyosiy-strategik sheriklik kabi yo‘nalishlarda o‘zining samarasini ko‘rsatmoqda.

Fransiya O‘zbekiston uchun nafaqat Yevropadagi muhim sherik, balki dunyo miqyosida siyosiy va iqtisodiy ta’sirga ega davlat sifatida qadrlanadi. Fransiyaning Yevropa ishlaridagi yetakchi o‘rni O‘zbekistonga Yevropa Ittifoqi bilan munosabatlarni yanada mustahkamlashda muhim vositachilik rolini berishi mumkin.

MADANIY ALOQALAR:

LUVRDAGI O‘ZBEKISTON MEROSI

Ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlar madaniy sohada ham o‘zining muhim natijalarini ko‘rsatmoqda. Dunyoning eng mashhur muzeylaridan biri Luvrda «O‘zbekiston oazislari xazinalari. Karvon yo‘llari chorrahasida» ko‘rgazmasining muvaffaqiyatli o‘tkazilishi O‘zbekiston madaniyatining jahon miqyosidagi obro‘sini oshirdi. Ushbu ko‘rgazma O‘zbekistonning boy tarixiy merosini, qadimgi Sharq sivilizatsiyalarining dunyoga ta’sirini namoyish etdi. Bu tadbir Fransiya bilan madaniy ko‘prik yaratishda muhim qadam bo‘ldi.

Ikkinchidan. Bugungi kunda Yangi O‘zbekiston jahon hamjamiyatida faol ishtirokchi sifatida o‘zining o‘rnini mustahkamlamoqda. Fransiyani dunyoning siyosiy va iqtisodiy yetakchilaridan biri, deb biladigan O‘zbekiston u bilan munosabatlarni barcha sohalarda rivojlantirmoqda.

PARLAMENTLARARO ALOQALAR VA BARQAROR RIVOJLANISH

 O‘zbekiston Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi bilan Fransiya Milliy Assambleyasi o‘rtasidagi parlamentlararo aloqalar jadal rivojlanib, ikki davlat munosabatlarining muhim ustuni sifatida xizmat qilmoqda. Fransiyaning boy parlamentarizm tajribasi O‘zbekistondagi islohotlar bilan hamohang bo‘lib, ikki tomon uchun o‘zaro manfaatli hamkorlikka yordam bermoqda.

O‘zbekiston nafaqat BMTning Barqaror Rivojlanish Maqsadlarini qo‘llab-quvvatlamoqda, balki ularni amalga oshirishda faol tashabbuslar ko‘rsatmoqda. O‘zbekiston tashabbusi bilan 2022-yil 14-dekabrda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining «Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishishni jadallashtirishda parlamentlar rolini kuchaytirish to‘g‘risida»gi rezolyutsiyasi qabul qilindi. Bu tashabbus Fransiya parlamentchilari tomonidan qo‘llab-quvvatlandi, bu esa ikki davlat o‘rtasidagi parlamentlararo aloqalarning global ahamiyatga ega ekanini ko‘rsatdi.

Uchinchidan. O‘zbekiston bugungi kunda jahon hamjamiyatida faol ishtirokchi sifatida o‘zini ko‘rsatmoqda va Fransiya bilan munosabatlarni yangi bosqichga ko‘tarish orqali global miqyosdagi o‘z o‘rnini mustahkamlamoqda. Fransiyaning demokratiya va inson huquqlari sohasidagi uzoq yillik tajribasi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar bilan mos kelib, ikki davlat o‘rtasidagi hamkorlikka mustahkam zamin yaratmoqda. O‘zbekistondagi demokratik o‘zgarishlar, yangi Konstitutsiya va «O‘zbekiston – 2030» strategiyasi mamlakatning barqaror rivojlanish yo‘lidagi qat’iy qadamlarini aks ettiradi..

FRANSIYA BILAN YANGI HAMKORLIK IMKONIYATLARI

Fransiya O‘zbekiston uchun muhim siyosiy va madaniy sherik sifatida namoyon bo‘lmoqda. Fransiya parlamentidagi «Do‘stlik guruhi» va O‘zbekiston delegatsiyalari o‘rtasidagi muloqotlar nafaqat qonunchilik tajribasi almashinuviga, balki iqtisodiy loyihalarni qo‘llab-quvvatlashga ham yordam bermoqda. Masalan, Fransiyaning yirik kompaniyalari O‘zbekistonda qayta tiklanadigan energiya manbalari va zamonaviy agrotexnologiyalar sohasida investitsiya kiritishga qiziqish bildirmoqda. Bu esa O‘zbekistonning 2030-yilgacha «yashil» iqtisodiyotga o‘tish rejalariga mos keladi.

«O‘ZBEKISTON – 2030» VA EKOLOGIK BARQARORLIK

«O‘zbekiston – 2030» strategiyasida ekologik barqarorlik muhim ustuvor yo‘nalish sifatida belgilandi. «Yashil energetika» sohasida amalga oshirilgan keng ko‘lamli ishlar natijasida ishga tushgan 2,4 gigavattli 10 ta quyosh va shamol elektr stansiyasi hisobidan yarim yillikda 1,6 mlrd. kilovatt «yashil energiya» olingan. Fransiya bilan bu boradagi hamkorlik ham kuchaymoqda: fransuz ekspertlari O‘zbekistonda suv tozalash inshootlarini modernizatsiya qilishda ishtirok etishmoqda.

To‘rtinchidan. O‘zbekiston bugungi kunda demokratik islohotlar yo‘lida mustahkam qadamlar bilan olg‘a intilmoqda va Fransiya bilan munosabatlarni rivojlantirish orqali jahon maydonidagi o‘rnini yanada kuchaytirmoqda. Fransiyaning demokratiya va qonun ustuvorligi sohasidagi tajribasi O‘zbekiston uchun muhim o‘rnak bo‘lib xizmat qilmoqda.

PARLAMENT SAYLOVLARI:

YANGI TIZIM VA AYOLLAR ISHTIROKI

2024-yil oktyabrida O‘zbekistonda parlament saylovlari tarixda birinchi marta aralash saylov tizimi – majoritar va proporsional usullarning kombinatsiyasi asosida o‘tkazildi. BMT tavsiyalariga muvofiq, ayol nomzodlar uchun kvota 40 foizga oshirildi, natijada so‘nggi yetti yilda xotin-qizlarning davlat boshqaruvidagi ulushi 27 foizdan 35 foizga yetdi. Qonunchilik palatasida bu ko‘rsatkich 32 foizdan 38 foizga, mahalliy Kengashlarda esa 25 foizdan 32,5 foizga oshdi. Bu ko‘rsatkich xalqaro tashkilotlar, xususan, Yevropa Kengashi va BMT Ayollar tashkiloti tavsiyalariga mos keladi. Fransiya parlamentidagi gender tengligi tajribasi O‘zbekiston uchun muhim ilhom manbai bo‘ldi, chunki Fransiyada ayollarning siyosiy faolligini qo‘llab-quvvatlash borasida ko‘p yillik muvaffaqiyatli amaliyot mavjud.

Beshinchidan. Dunyoda iqlim o‘zgarishi, suv va boshqa tabiiy resurslarning kamayishi insoniyat uchun jiddiy xavf tug‘dirmoqda. O‘zbekiston bu muammolarga qarshi kurashishni inson huquqlarining muhim qismi, deb biladi va bu yo‘lda Fransiya bilan hamkorlikni kuchaytirmoqda. Fransiyaning 2050-yilga qadar uglerod neytralligiga erishish orqali Yevropada birinchi yirik «uglerodsiz» iqtisodiyotga aylanish maqsadi O‘zbekiston tomonidan qo‘llab-quvvatlanmoqda.

XALQARO MAYDONDAGI TASHABBUSLAR

O‘zbekiston iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashishda faol pozitsiyani egallab, Parij kelishuviga va Orxus konvensiyasiga qo‘shildi. Parij kelishuvi doirasida O‘zbekiston 2030-yilga qadar issiqxona gazlari chiqindilarini 35 foizga kamaytirish maqsadini qo‘ydi. Orxus konvensiyasi esa aholining ekologik ma’lumotlardan xabardor bo‘lish huquqini ta’minlashga xizmat qilmoqda. Prezident huzurida tashkil etilgan Iqlim kengashi bu boradagi jarayonlarni muvofiqlashtirish va samarali yechimlar ishlab chiqish vazifasini o‘z zimmasiga oldi.

Kengash 2025-yilda mintaqaviy va xalqaro ekspertlar bilan birgalikda O‘zbekistonning iqlim o‘zgarishiga moslashish bo‘yicha milliy rejasini tasdiqlashni ko‘zda tutmoqda.

«YASHIL MAKON» VA MINTAQAVIY HAMKORLIK

2022-yilda boshlangan «Yashil makon» umummilliy tashabbusi O‘zbekistonda ekologik barqarorlikni ta’minlashda muhim o‘rin tutmoqda. Ushbu dastur doirasida millionlab daraxtlar ekildi. Markaziy Osiyo davlatlari bilan birgalikda ishlab chiqilgan Mintaqaviy iqlim strategiyasi esa Orol dengizi inqirozining oqibatlarini yumshatish va suv resurslaridan unumli foydalanishga qaratilgan. Fransiya bu jarayonda texnologik yordam ko‘rsatmoqda: fransuz mutaxassislari Orolbo‘yi hududlarda suvni tozalash va qayta ishlatish bo‘yicha pilot loyihalarni amalga oshirmoqda.

Oltinchidan. O‘zbekistonda so‘nggi yillarda parlamentning roli sezilarli darajada kuchayib, mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida muhim omilga aylandi. Fransiya bilan parlamentlararo aloqalar esa bu jarayonlarni yanada yuksaltirishda muhim ahamiyat kasb etmoqda. O‘zbekiston Fransiyaning boy parlamentarizm tajribasidan andozalar olishga qiziqish bildirmoqda

FRANSIYA BILAN PARLAMENTLARARO ALOQALAR

O‘zbekiston Fransiya bilan parlamentlararo munosabatlarning mavjud darajasini yuqori baholaydi. Ikki davlat parlamentlarida «Do‘stlik guruhlari» faoliyat yuritib, o‘zaro tashriflar va muzokaralarni muntazam ravishda amalga oshirmoqda. 2024-yilda Fransiya Milliy Assambleyasi vakillaridan iborat delegatsiya O‘zbekistonga tashrif buyurdi va bu tashrif davomida iqtisodiy hamkorlik, gender tengligi va ekologik siyosat masalalari muhokama qilindi.

Fransiyaning parlament nazorati va qonunchilik tajribasi O‘zbekiston uchun muhim o‘rnak bo‘lib, bu tajribani o‘zlashtirish mamlakatdagi islohotlarni yanada jadallashtiradi.

IKKI TOMONLAMA MUNOSABATLARNING ISTIQBOLI

2025-yilda rejalashtirilgan o‘zaro tashriflar va «Do‘stlik guruhlari» faoliyati orqali ikki davlat o‘rtasidagi muloqot yanada mustahkamlanadi. Fransiya parlamenti bilan birgalikda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar, ekologik barqarorlik va inson huquqlari masalalari bo‘yicha qo‘shma loyihalar ishlab chiqish ko‘zda tutilmoqda. Masalan, Fransiya tajribasiga tayanib, O‘zbekistonda mahalliy kengashlarning vakolatlarini yanada kengaytirish bo‘yicha qonun loyihasi tayyorlanmoqda. Bu o‘zgarishlar O‘zbekistonning demokratik rivojlanish yo‘lidagi sa’y-harakatlarini qo‘llab-quvvatlaydi.

Yettinchidan. Fransiya bugungi kunda Yevropada sun’iy intellekt (SI) sohasida yetakchi davlat va global hamkorlikning muhim markazi sifatida tan olinmoqda. O‘zbekiston esa SI texnologiyalarini tinchlik, xavfsizlik va barqaror rivojlanishga xizmat qiluvchi vosita sifatida ko‘radi va bu yo‘lda Fransiya bilan hamkorlikni kuchaytirishga intilmoqda. O‘zbekistonda Sun’iy intellekt texnologiyalarini 2030-yilga qadar rivojlantirish strategiyasi amalga oshirilmoqda va bu sohada muhim qadamlar tashlanmoqda.

FRANSIYA BILAN HAMKORLIK:

UMUMIY STANDARTLAR YARATISH

O‘zbekiston Fransiya bilan SI sohasida hamkorlikni kuchaytirishga qiziqish bildirmoqda va bu texnologiyalarni rivojlantirish uchun umumiy huquqiy asos yaratishni taklif qilmoqda. Bu standartlar ilm-fan va fuqarolik jamiyati ishtirokiga asoslanib, SIning etik va xavfsiz qo‘llanishini ta’minlaydi. Fransiyaning SI borasidagi tajribasi – xususan, uning ma’lumotlar xavfsizligi va maxfiyligini ta’minlash borasidagi yondashuvi – O‘zbekiston uchun muhim o‘rnak bo‘lib xizmat qiladi.

Xullas, O‘zbekiston Fransiya bilan munosabatlarning barcha yo‘nalishlarida hamkorlikni kengaytirishga tayyor va bu aloqalarni xalqlarimizning farovonligiga xizmat qiluvchi muhim omil, deb biladi. Ochiq muloqot va yaqin hamkorlik orqali ikki davlat iqtisodiy, madaniy, texnologik va ekologik sohalarda mustahkam sheriklikni yo‘lga qo‘ymoqda. Fransiyaning boy tajribasi va O‘zbekistonning yangi imkoniyatlari birlashganda, bu do‘stlik nafaqat ikki mamlakat, balki mintaqa va dunyo uchun yangi istiqbollar ochadi.

Akademik Akmal SAIDOV,

O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining deputati,

“O‘zbekiston-Fransiya” do‘stlik guruhining raisi

«Ishonch» gazetasining 2025-yil 18-mart kungi 33 (5097)-soni