«Янги Ўзбекистонда ишлаш учун франциялик ҳамкорларимизга эшикларимиз доим очиқ эканини, қандай фойдали қўшма лойиҳаларингиз бўлса, амалга оширишга доим тайёрлигимизни таъкидламоқчиман»

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев

Ўзбекистон билан Франция ўртасидаги муносабатлар сўнгги йилларда барча соҳаларда жадал ривожланиб, дўстлик ва ҳамкорликнинг мустаҳкам асосини шакллантирмоқда.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг жорий йил март ойидаги Парижга ташрифи чоғида Президент Эммануэль Макрон Ўзбекистонни Франциянинг муҳим дўсти ва стратегик ҳамкори сифатида эътироф этди. У «Биз Ўзбекистон билан яқин ҳамкорликдан ғурурланамиз, чунки бу ҳамкорлик икки мамлакат ўртасидаги сиёсий, иқтисодий ва маданий алоқаларни янада мустаҳкамламоқда. Франция Марказий Осиёдаги геосиёсий вазиятни ҳисобга олган ҳолда, Ўзбекистоннинг минтақавий сиёсатини қўллаб-қувватлайди. Шу билан бирга, биз Ўзбекистондаги кенг кўламли ислоҳотларни, айниқса, болалар ва мажбурий меҳнатга барҳам берилишига қаратилган тадбирларни қутлаймиз. Ўзбекистоннинг бу борадаги тажрибаси кўп давлатларга намуна бўлишга лойиқдир», деди.

Парламентлараро алоқаларнинг янги босқичга кўтарилиши ҳам ушбу муносабатларнинг ёрқин мисолидир. Хусусан, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси билан Франция Республикаси Миллий Ассамблеяси ўртасидаги парламентлараро алоқалар сўнгги йилларда жадал ривожланиб, икки томонлама муносабатларнинг муҳим таркибий қисмига айланди. 2025 йил 17 февралда Қонунчилик палатаси Кенгашининг қарорига асосан Франция Миллий Ассамблеяси билан парламентлараро ҳамкорлик гуруҳи тузилди. Бу ташаббус Ўзбекистон ва Франция ўртасидаги парламентлараро муносабатларни янада чуқурлаштиришга қаратилган муҳим қадам сифатида баҳоланмоқда.

Президентимиз таъбири билан айтганда, «Биз Франция билан ҳамкорликда янги сиёсий ва иқтисодий алоқаларни ривожлантириш орқали Амир Темур ва Француз қироли Карл VI ўртасидаги тарихий анъаналарни реал воқеаликка айлантирмоқдамиз».

Қуйида ушбу муносабатларнинг бир қатор жиҳатларини кўриб чиқиш алоҳида аҳамият касб этади.

Биринчидан. Ўзбекистон Францияни дунёнинг етакчи сиёсий ва иқтисодий кучларидан бири, Европа ишларида муҳим ўрин тутадиган давлат сифатида эътироф этади. Парламентаризм борасида бой тажрибага эга Франция билан муносабатлар сўнгги йилларда жадал ривожланиб, парламентлараро алоқалар, маданий ҳамкорлик ва сиёсий-стратегик шериклик каби йўналишларда ўзининг самарасини кўрсатмоқда.

Франция Ўзбекистон учун нафақат Европадаги муҳим шерик, балки дунё миқёсида сиёсий ва иқтисодий таъсирга эга давлат сифатида қадрланади. Франциянинг Европа ишларидаги етакчи ўрни Ўзбекистонга Европа Иттифоқи билан муносабатларни янада мустаҳкамлашда муҳим воситачилик ролини бериши мумкин.

МАДАНИЙ АЛОҚАЛАР:

ЛУВРДАГИ ЎЗБЕКИСТОН МЕРОСИ

Икки давлат ўртасидаги муносабатлар маданий соҳада ҳам ўзининг муҳим натижаларини кўрсатмоқда. Дунёнинг энг машҳур музейларидан бири Луврда «Ўзбекистон оазислари хазиналари. Карвон йўллари чорраҳасида» кўргазмасининг муваффақиятли ўтказилиши Ўзбекистон маданиятининг жаҳон миқёсидаги обрўсини оширди. Ушбу кўргазма Ўзбекистоннинг бой тарихий меросини, қадимги Шарқ цивилизацияларининг дунёга таъсирини намойиш этди. Бу тадбир Франция билан маданий кўприк яратишда муҳим қадам бўлди.

Иккинчидан. Бугунги кунда Янги Ўзбекистон жаҳон ҳамжамиятида фаол иштирокчи сифатида ўзининг ўрнини мустаҳкамламоқда. Францияни дунёнинг сиёсий ва иқтисодий етакчиларидан бири, деб биладиган Ўзбекистон у билан муносабатларни барча соҳаларда ривожлантирмоқда.

ПАРЛАМЕНТЛАРАРО АЛОҚАЛАР ВА БАРҚАРОР РИВОЖЛАНИШ

 Ўзбекистон Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси билан Франция Миллий Ассамблеяси ўртасидаги парламентлараро алоқалар жадал ривожланиб, икки давлат муносабатларининг муҳим устуни сифатида хизмат қилмоқда. Франциянинг бой парламентаризм тажрибаси Ўзбекистондаги ислоҳотлар билан ҳамоҳанг бўлиб, икки томон учун ўзаро манфаатли ҳамкорликка ёрдам бермоқда.

Ўзбекистон нафақат БMTнинг Барқарор Ривожланиш Мақсадларини қўллаб-қувватламоқда, балки уларни амалга оширишда фаол ташаббуслар кўрсатмоқда. Ўзбекистон ташаббуси билан 2022 йил 14 декабрда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг «Барқарор ривожланиш мақсадларига эришишни жадаллаштиришда парламентлар ролини кучайтириш тўғрисида»ги резолюцияси қабул қилинди. Бу ташаббус Франция парламентчилари томонидан қўллаб-қувватланди, бу эса икки давлат ўртасидаги парламентлараро алоқаларнинг глобал аҳамиятга эга эканини кўрсатди.

Учинчидан. Ўзбекистон бугунги кунда жаҳон ҳамжамиятида фаол иштирокчи сифатида ўзини кўрсатмоқда ва Франция билан муносабатларни янги босқичга кўтариш орқали глобал миқёсдаги ўз ўрнини мустаҳкамламоқда. Франциянинг демократия ва инсон ҳуқуқлари соҳасидаги узоқ йиллик тажрибаси Ўзбекистонда амалга оширилаётган ислоҳотлар билан мос келиб, икки давлат ўртасидаги ҳамкорликка мустаҳкам замин яратмоқда. Ўзбекистондаги демократик ўзгаришлар, янги Конституция ва «Ўзбекистон – 2030» стратегияси мамлакатнинг барқарор ривожланиш йўлидаги қатъий қадамларини акс эттиради..

ФРАНЦИЯ БИЛАН ЯНГИ ҲАМКОРЛИК ИМКОНИЯТЛАРИ

Франция Ўзбекистон учун муҳим сиёсий ва маданий шерик сифатида намоён бўлмоқда. Франция парламентидаги «Дўстлик гуруҳи» ва Ўзбекистон делегациялари ўртасидаги мулоқотлар нафақат қонунчилик тажрибаси алмашинувига, балки иқтисодий лойиҳаларни қўллаб-қувватлашга ҳам ёрдам бермоқда. Масалан, Франциянинг йирик компаниялари Ўзбекистонда қайта тикланадиган энергия манбалари ва замонавий агротехнологиялар соҳасида инвестиция киритишга қизиқиш билдирмоқда. Бу эса Ўзбекистоннинг 2030 йилгача «яшил» иқтисодиётга ўтиш режаларига мос келади.

«ЎЗБЕКИСТОН – 2030» ВА ЭКОЛОГИК БАРҚАРОРЛИК

«Ўзбекистон – 2030» стратегиясида экологик барқарорлик муҳим устувор йўналиш сифатида белгиланди. «Яшил энергетика» соҳасида амалга оширилган кенг кўламли ишлар натижасида ишга тушган 2,4 гигаваттли 10 та қуёш ва шамол электр станцияси ҳисобидан ярим йилликда 1,6 млрд. киловатт «яшил энергия» олинган. Франция билан бу борадаги ҳамкорлик ҳам кучаймоқда: француз экспертлари Ўзбекистонда сув тозалаш иншоотларини модернизация қилишда иштирок этишмоқда.

Тўртинчидан. Ўзбекистон бугунги кунда демократик ислоҳотлар йўлида мустаҳкам қадамлар билан олға интилмоқда ва Франция билан муносабатларни ривожлантириш орқали жаҳон майдонидаги ўрнини янада кучайтирмоқда. Франциянинг демократия ва қонун устуворлиги соҳасидаги тажрибаси Ўзбекистон учун муҳим ўрнак бўлиб хизмат қилмоқда.

ПАРЛАМЕНТ САЙЛОВЛАРИ:

ЯНГИ ТИЗИМ ВА АЁЛЛАР ИШТИРОКИ

2024 йил октябрида Ўзбекистонда парламент сайловлари тарихда биринчи марта аралаш сайлов тизими – мажоритар ва пропорционал усулларнинг комбинацияси асосида ўтказилди. БMT тавсияларига мувофиқ, аёл номзодлар учун квота 40 фоизга оширилди, натижада сўнгги етти йилда хотин-қизларнинг давлат бошқарувидаги улуши 27 фоиздан 35 фоизга етди. Қонунчилик палатасида бу кўрсаткич 32 фоиздан 38 фоизга, маҳаллий Кенгашларда эса 25 фоиздан 32,5 фоизга ошди. Бу кўрсаткич халқаро ташкилотлар, хусусан, Европа Кенгаши ва БMT Аёллар ташкилоти тавсияларига мос келади. Франция парламентидаги гендер тенглиги тажрибаси Ўзбекистон учун муҳим илҳом манбаи бўлди, чунки Францияда аёлларнинг сиёсий фаоллигини қўллаб-қувватлаш борасида кўп йиллик муваффақиятли амалиёт мавжуд.

Бешинчидан. Дунёда иқлим ўзгариши, сув ва бошқа табиий ресурсларнинг камайиши инсоният учун жиддий хавф туғдирмоқда. Ўзбекистон бу муаммоларга қарши курашишни инсон ҳуқуқларининг муҳим қисми, деб билади ва бу йўлда Франция билан ҳамкорликни кучайтирмоқда. Франциянинг 2050 йилга қадар углерод нейтраллигига эришиш орқали Европада биринчи йирик «углеродсиз» иқтисодиётга айланиш мақсади Ўзбекистон томонидан қўллаб-қувватланмоқда.

ХАЛҚАРО МАЙДОНДАГИ ТАШАББУСЛАР

Ўзбекистон иқлим ўзгаришига қарши курашишда фаол позицияни эгаллаб, Париж келишувига ва Орхус конвенциясига қўшилди. Париж келишуви доирасида Ўзбекистон 2030 йилга қадар иссиқхона газлари чиқиндиларини 35 фоизга камайтириш мақсадини қўйди. Орхус конвенцияси эса аҳолининг экологик маълумотлардан хабардор бўлиш ҳуқуқини таъминлашга хизмат қилмоқда. Президент ҳузурида ташкил этилган Иқлим кенгаши бу борадаги жараёнларни мувофиқлаштириш ва самарали ечимлар ишлаб чиқиш вазифасини ўз зиммасига олди.

Кенгаш 2025 йилда минтақавий ва халқаро экспертлар билан биргаликда Ўзбекистоннинг иқлим ўзгаришига мослашиш бўйича миллий режасини тасдиқлашни кўзда тутмоқда.

«ЯШИЛ МАКОН» ВА МИНТАҚАВИЙ ҲАМКОРЛИК

2022 йилда бошланган «Яшил макон» умуммиллий ташаббуси Ўзбекистонда экологик барқарорликни таъминлашда муҳим ўрин тутмоқда. Ушбу дастур доирасида миллионлаб дарахтлар экилди. Марказий Осиё давлатлари билан биргаликда ишлаб чиқилган Минтақавий иқлим стратегияси эса Орол денгизи инқирозининг оқибатларини юмшатиш ва сув ресурсларидан унумли фойдаланишга қаратилган. Франция бу жараёнда технологик ёрдам кўрсатмоқда: француз мутахассислари Оролбўйи ҳудудлардa сувни тозалаш ва қайта ишлатиш бўйича пилот лойиҳаларни амалга оширмоқда.

Олтинчидан. Ўзбекистонда сўнгги йилларда парламентнинг роли сезиларли даражада кучайиб, мамлакатнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишида муҳим омилга айланди. Франция билан парламентлараро алоқалар эса бу жараёнларни янада юксалтиришда муҳим аҳамият касб этмоқда. Ўзбекистон Франциянинг бой парламентаризм тажрибасидан андозалар олишга қизиқиш билдирмоқда

ФРАНЦИЯ БИЛАН ПАРЛАМЕНТЛАРАРО АЛОҚАЛАР

Ўзбекистон Франция билан парламентлараро муносабатларнинг мавжуд даражасини юқори баҳолайди. Икки давлат парламентларида «Дўстлик гуруҳлари» фаолият юритиб, ўзаро ташрифлар ва музокараларни мунтазам равишда амалга оширмоқда. 2024 йилда Франция Миллий Ассамблеяси вакилларидан иборат делегация Ўзбекистонга ташриф буюрди ва бу ташриф давомида иқтисодий ҳамкорлик, гендер тенглиги ва экологик сиёсат масалалари муҳокама қилинди.

Франциянинг парламент назорати ва қонунчилик тажрибаси Ўзбекистон учун муҳим ўрнак бўлиб, бу тажрибани ўзлаштириш мамлакатдаги ислоҳотларни янада жадаллаштиради.

ИККИ ТОМОНЛАМА МУНОСАБАТЛАРНИНГ ИСТИҚБОЛИ

2025 йилда режалаштирилган ўзаро ташрифлар ва «Дўстлик гуруҳлари» фаолияти орқали икки давлат ўртасидаги мулоқот янада мустаҳкамланади. Франция парламенти билан биргаликда ижтимоий-иқтисодий ислоҳотлар, экологик барқарорлик ва инсон ҳуқуқлари масалалари бўйича қўшма лойиҳалар ишлаб чиқиш кўзда тутилмоқда. Масалан, Франция тажрибасига таяниб, Ўзбекистонда маҳаллий кенгашларнинг ваколатларини янада кенгайтириш бўйича қонун лойиҳаси тайёрланмоқда. Бу ўзгаришлар Ўзбекистоннинг демократик ривожланиш йўлидаги саъй-ҳаракатларини қўллаб-қувватлайди.

Еттинчидан. Франция бугунги кунда Европада сунъий интеллект (СИ) соҳасида етакчи давлат ва глобал ҳамкорликнинг муҳим маркази сифатида тан олинмоқда. Ўзбекистон эса СИ технологияларини тинчлик, хавфсизлик ва барқарор ривожланишга хизмат қилувчи восита сифатида кўради ва бу йўлда Франция билан ҳамкорликни кучайтиришга интилмоқда. Ўзбекистонда Сунъий интеллект технологияларини 2030 йилга қадар ривожлантириш стратегияси амалга оширилмоқда ва бу соҳада муҳим қадамлар ташланмоқда.

ФРАНЦИЯ БИЛАН ҲАМКОРЛИК:

УМУМИЙ СТАНДАРТЛАР ЯРАТИШ

Ўзбекистон Франция билан СИ соҳасида ҳамкорликни кучайтиришга қизиқиш билдирмоқда ва бу технологияларни ривожлантириш учун умумий ҳуқуқий асос яратишни таклиф қилмоқда. Бу стандартлар илм-фан ва фуқаролик жамияти иштирокига асосланиб, СИнинг этик ва хавфсиз қўлланишини таъминлайди. Франциянинг СИ борасидаги тажрибаси – хусусан, унинг маълумотлар хавфсизлиги ва махфийлигини таъминлаш борасидаги ёндашуви – Ўзбекистон учун муҳим ўрнак бўлиб хизмат қилади.

Хуллас, Ўзбекистон Франция билан муносабатларнинг барча йўналишларида ҳамкорликни кенгайтиришга тайёр ва бу алоқаларни халқларимизнинг фаровонлигига хизмат қилувчи муҳим омил, деб билади. Очиқ мулоқот ва яқин ҳамкорлик орқали икки давлат иқтисодий, маданий, технологик ва экологик соҳаларда мустаҳкам шерикликни йўлга қўймоқда. Франциянинг бой тажрибаси ва Ўзбекистоннинг янги имкониятлари бирлашганда, бу дўстлик нафақат икки мамлакат, балки минтақа ва дунё учун янги истиқболлар очади.

Академик Акмал САИДОВ,

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг депутати,

“Ўзбекистон-Франция” дўстлик гуруҳининг раиси

«Ishonch» газетасининг 2025 йил 18 март кунги 33 (5097)-сони