Ҳар йили 21 март куни миллионлаб одамлар томонидан нишонланадиган Наврўз байрами қадимий ва файзли анъаналарга эга бўлиб, янги йилнинг, табиатнинг уйғониш рамзи ҳисобланади. Бу байрам асрлар давомида турли халқларнинг маданиятида алоҳида ўрин тутиб келган. У  бугунги кунда ҳам ўз аҳамиятини йўқотмаган.

Наврўз сўзи форсча “янги кун” маъносини англатади. У дастлаб қадимги зардуштийлик динига мансуб халқлар томонидан баҳорги тенг кунлик куни – 21 мартда нишонланган. Ушбу кун табиатнинг жонланиши, янгиланиши ва ҳаётнинг қайтадан бошланиши билан боғлиқ бўлиб, кейинчалик Марказий Осиё, Кавказ, Яқин Шарқ ва бошқа кўплаб ҳудудларда миллий анъана сифатида кенг тарқалди. 2009 йилда Наврўз байрами ЮНЕСКО томонидан инсониятнинг номоддий маданий мероси рўйхатига киритилди. 2010 йилдан бошлаб эса БМТ Бош Ассамблеяси 21 мартни Халқаро Наврўз куни деб эълон қилди. Наврўз байрами ҳар бир халқда ўзига хос урф-одат ва анъаналар билан нишонланади.

Наврўз – Ўзбекистонда энг қадимий ва энг севимли байрамлардан бири бўлиб, ҳар йили 21 март куни катта тантаналар билан нишонланади. Бу байрам халқимизнинг маданий мероси, қадриятлари ва анъаналарини ўзида мужассам этган бўлиб, табиатнинг уйғониши, янги йилнинг бошланиш рамзи ҳисобланади. Ушбу кун кеча билан кундузнинг  тенглашган пайтидир. Ўзбек халқи учун Наврўз – меҳр-оқибат, эзгулик ва ҳамжиҳатлик байрамидир.  Бу кун оилалар бир жойга йиғилиб, байрам таомлари тайёрлашади, ўзаро меҳмондорчилик қилишади ва ёши улуғ инсонларга ҳурмат бажо келтиришади.

Энг асосий анъаналардан бири сумалак тайёрлаш бўлиб, бу таом ҳаёт ва баракат рамзи сифатида Наврўз кечаларида тайёрланади. Бундан ташқари, ҳалим, кўк сомса, ширинликлар ва бошқа миллий таомлар тайёрланади. Шунингдек, кўпкари, кураш, дорбозлик каби халқ ўйинлари ташкил этилади. Ёш болалар ва катта ёшдагилар Наврўзни қўшиқ, рақс ва сайиллар билан нишонлайдилар. Бир-бирига табрик айтиш, ўзаро меҳмондорчилик қилиш ва ёши улуғ одамларга ҳурмат бажо келтириш ҳам байрамнинг муҳим қадриятларидан бири ҳисобланади. Байрам инсонларни поклик, саховат, дўстлик ва тинчлик сари ундайди. Ўзбекистонда Наврўз умумхалқ байрами сифатида мустақиллик йилларида янада катта эътибор билан нишонлана бошланди. Ҳар йили 21 март расмий дам олиш куни сифатида белгиланган.

Наврўз байрами нафақат табиатнинг янгиланиши, балки инсонлар қалбининг покланиши ва яхши ниятлар билан ҳаётда янги босқич бошлашини англатади. У меҳр-оқибат, тинчлик, дўстлик ва биродарлик каби эзгу ғояларни тарғиб қилади. Наврўз одамларни атроф-муҳитни асрашга, меҳнат қилишга ва келажакка умид билан қарашга ундайди. Наврўз – табиатнинг уйғониши, инсонларнинг юрагида янги умидлар ва эзгу тилаклар пайдо бўлиши байрамидир. Қадимий анъаналарга бой ушбу кун халқлар ўртасида дўстлик ришталарини мустаҳкамлаб, янги ҳаётга қадам қўйиш учун ажойиб имконият яратади. Шу боис Наврўз ҳар бир инсон учун янгиланиш ва бахт келтирадиган улуғ айём сифатида қадрланади.

2025 йилги Наврўз умумхалқ байрами мамлакатимизда “Қадриятларинг боқий бўлсин, Наврўз!” деган бош ғоя асосида умумхалқ сайиллари шаклида юқори савияда кенг нишонланмоқда. Бу борада Президентимизнинг тегишли қарори қабул қилинди.

Хужжатга кўра, Наврўз умумхалқ байрамига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш бўйича Бош вазир раислигида ташкилий қўмита таркиби тасдиқланади. Ташкилий қўмита Тошкент шаҳри, Қорақалпоғистон Республикаси ва вилоятлар марказлари, барча шаҳар ва туманлар, қишлоқ ва овулларда Концепция асосида ишлаб чиқиладиган Наврўз умумхалқ байрамини муносиб нишонлаш бўйича ташкилий-амалий, маданий-маънавий ҳамда тарғибот тадбирлари дастури амалга оширилишини таъминлайди.

Бу йилги Наврўз байрами муқаддас Рамазон ойида нишонланишини инобатга олиб, кекса авлод вакилларини, хусусан, Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари ва меҳнат фронти фахрийларини ҳар томонлама эъзозлаш, ижтимоий ҳимоя дафтарларига киритилган ва кўмакка муҳтож инсонларнинг ҳолидан хабар олиш, улар учун байрам дастурхони ёзиш ҳамда турли хайрия тадбирларини ўтказиш бўйича дастурий чора-тадбирлар амалга оширилади. Шунингдек, Тошкент шаҳридаги “Янги Ўзбекистон” мажмуасида халқ сайиллари ташкил этилмоқда.

Ўзбекистонда Наврўз фақатгина байрам эмас, балки миллий қадрият ва урф-одатларни асраб-авайлаш, табиат билан уйғун яшаш ва инсонларга меҳр-муҳаббат улашиш байрамидир. Бу кун одамлар қалбида эзгу тилаклар билан янги ҳаётга қадам қўяди. Шу боис Наврўз халқимизнинг энг севимли ва қадрли байрамларидан бири сифатида доимо ўз ўрнини сақлаб қолади.

Байрам барчага қутлуғ келсин! Наврўзингиз муборак бўлсин!

Дилноза Раҳимова,

Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси

Миллий маркази ходими

«INSON va QONUN» газетасининг 2025 йил 25 март кунги 12 (1476)-сони